Deze pagina biedt antwoorden op de vraag...

Praktische tips vind je hier:

Een instructieve video over het snoeien van hydrangea's door Wout Oprins van Plantentuin "De Kleine Boerderij" in Merksplas vind je hieronder:


 

Snoeien of niet?

Houtige struiken, zoals hydrangea’s, worden na verloop van jaren hoger en breder. Om ze te onderhouden en te “verjongen” haal je de snoeischaar erbij; je gaat dan

  • dode takken verwijderen;
  • de grootte beperken;
  • de bloei beïnvloeden;
  • verwelkte bloemen verwijderen.

Verzin echter vooraleer je begint te snoeien. Het plantengeslacht Hydrangea omvat verschillende soorten die bloeien op “overjarig hout” (ook “tweejarig hout” of “oud hout” genoemd). Dit wil zeggen dat ze tijdens de zomer bloemknoppen vormen die pas het jaar daarop bloeien. Ga je die soorten snoeien tijdens daaropvolgende voorjaar, dan hou je (meestal) geen bloemen meer over.

Het volgende tabelletje toont voor de courantste hydrangeasoorten of ze op nieuw of op oud hout bloeien. Klik op de naam van de soort voor aangepast snoeiadvies.

Bloeien op nieuw hout
Volledig winterhard
In het voorjaar te snoeien
Bloeien op oud hout
Bloei niet winterhard
Voorjaarssnoei = bloeiverlies
H. arborescens
H. heteromalla
H. paniculata
H. anomala
H. aspera
H. macrophylla
H. quercifolia
H. involucrata

Naast een esthetische ingreep of regelmatig onderhoud kan in sommige gevallen snoeien een noodzaak zijn. Om jonge planten snel te doen groeien en te doen vertakken ga je ze kort insnijden. Wanneer je hydrangea’s (noodgedwongen) moet verplanten of verpotten kan het ook nodig zijn om de plant terug te snoeien.

Terug naar boven

 

Onderhoudssnoei

H. anomala

De soort H. anomala omvat de ondersoorten (subspecies) anomala en petiolaris. Die laatste is de klassieke “klimhortensia”.

  • De plant onderhouden

    Snoeien hoeft enkel wanneer de plant te breed of te hoog wordt.

    Anderzijds worden hechtworteltjes enkel op nieuw hout gevormd. Wil je een jonge klimhortensia snel doen klimmen, dan kun je hem tijdens het groeiseizoen een- of tweemaal insnijden om hem te doen vertakken.

    Opgelet: H. anomala (de klimhortensia) bloeit op “oud hout”. Hij vormt bloemknoppen op de horizontale takken naar het eind van de zomer toe (augustus, september). Vandaar: snoeien onmiddellijk na de bloei (juni).

  • Verwelkte bloemen verwijderen

    Na de bloei, bij het snoeien.

Terug naar boven

 

H. arborescens

  • De plant onderhouden

    Een goede verhouding gebladerte/bloei bereik je door de struik “met de haagschaar” terug te snijden tot op 1/3 van zijn hoogte, of tot 30 à 40 cm boven de grond.

    Indien je een meer gevulde struik wenst kun je de takken terugsnijden tot verschillende hoogten. Daardoor neemt het aantal bloemen toe, maar worden de individuele bloemen ietwat kleiner (en hangen ze minder gauw slap).

    Volledig tot de grond terugsnoeien kan ook, zelfs in de herfst. De fijne, nieuwe takken groeien dan niet van uit de stevige, verhoute takken van het jaar voordien, maar vrijwel uit de bodem. Daardoor is de struik echter “slapper” en zal hij het gewicht van de grote bloemen moeilijker kunnen dragen. Dit is trouwens een courant “probleem” in noordelijke gebieden, waar de stengels ’s winters steevast tot aan de grond afvriezen.

    Je snoeit bij voorkeur in het voorjaar (eind maart, begin april).

  • Verwelkte bloemen verwijderen

    Indien je ze ’s winters niet mooi vindt, kun je de ingedroogde bloemen in het najaar verwijderen.

    Eenvoudiger: ze wegnemen bij het snoeien in het voorjaar (eind maart, begin april).

Terug naar boven

 

H. aspera

  • De plant onderhouden

    Eigenlijk snoei je beter zo weinig mogelijk, vermits dit afbreuk doet aan de vorm van de struik. De omvang van de struik beperken is vrijwel onmogelijk. Het onderhoud kan beperkt blijven tot het wegnemen van dood hout. Lange oude takken kun je terugsnoeien tot net boven de eerste jonge, stevige zijtak.

    Oudere H. aspera ssp. aspera (H. villosa, Villosa Group) worden onderaan dikwijls wat ijler; je ziet dan de stam. In dat geval kun je de onderste takken in de lente een 10 tot 15-tal cm terugsnijden, tot net boven jonge zijtakken. Die jonge takken zullen meer bladeren dragen.

    Je snoeit bij voorkeur in het voorjaar (eind maart, begin april).

  • Verwelkte bloemen verwijderen

    Kan desgewenst gebeuren na de bloei.

    Eenvoudiger: ze wegnemen bij het snoeien in het voorjaar (eind maart, begin april).

Terug naar boven

 

H. heteromalla

  • De plant onderhouden

    Je hanteert de snoeischaar liefst zo weinig mogelijk, vermits dit afbreuk doet aan de vorm van de struik. De hoogte van de struik beperken is vrijwel onmogelijk. Het onderhoud kan beperkt blijven tot het wegnemen van dood hout.

    Sommige H. heteromalla-types groeien als een zeer losse struik. Jonge exemplaren kun je in de lente eventueel eens sterk terugsnoeien – tot op 1 of 2 ogenparen – om ze te doen vertakken.

    Je snoeit bij voorkeur in het voorjaar (eind maart, begin april).

  • Verwelkte bloemen verwijderen

    Als je erop staat kun je dit doen na de bloei.

    Eenvoudiger: ze wegnemen bij het snoeien in het voorjaar (eind maart, begin april).

Terug naar boven

 

H. involucrata

  • De plant onderhouden

    Wanneer je hem ongemoeid laat gaat een H. involucrata er na 3-4 jaar “slordig” en “ijl” uitzien (foto). Om terug een compacte plant te bekomen zorg je ervoor dat jonge scheuten kunnen uitgroeien. Daartoe verwijder je de dode takken, zodat er meer licht dieper in de plant doordringt, tot bij de dieper gelegen vegetatieve knoppen.

    Je kan gemakkelijkst in het voorjaar snoeien (eind maart, begin april). Op dat tijdstip kun je trouwens jonge en oude takken gemakkelijk onderscheiden vermits er nog geen bladeren op de plant staan.

    Vergeet niet je H. involucrata in toom te houden door de ondergrondse uitlopers regelmatig te verwijderen! Wanneer je de scheuten voorzichtig uit de grond haalt, met voldoende wortels, kun je ze gemakkelijk in een pot of op een andere plek in de tuin verder kweken.

  • Verwelkte bloemen verwijderen

    Kan na de bloei.

    Eenvoudiger: ze wegnemen bij het snoeien in het voorjaar (eind maart, begin april).

Terug naar boven

 

H. macrophylla

De soort H. macrophylla omvat de ondersoorten (subspecies) macrophylla en serrata. Voor de duidelijkheid verwijzen we naar beide ondersoorten met hun oude soortnamen H. macrophylla en H. serrata.

  • De plant onderhouden

     
    1   2

    Tot ze 4 à 5 jaar oud zijn hoef je deze soorten niet te snoeien. H. macrophylla en, in mindere mate, H. serrata, proberen immers zichzelf te verjongen. Ze vormen elk jaar nieuwe scheuten vanuit de wortels, zie foto 1. Om die jonge takken de kans te geven zich te ontwikkelen in volwassen planten, pas je de volgende taktiek toe:

    • al het dode hout wegnemen tot tegen de grond; dit zijn takken waarop geen groene knoppen meer voorkomen en waarvan het hout droog en sprok is (foto 2);
    • oude takken verwijderen tot tegen de grond; dit zijn lange, dikke, kronkelige, grijsgroene takken van 3 tot 4 jaar oud die gemakkelijk te onderscheiden zijn van jonge takken die dunner, gladder, minder kronkelig en oranjebruin van kleur zijn.
      Je kiest de takken zó dat je elk jaar het oudste 1/3 tot 1/4 van de plant wegneemt. Daarmee beperk je meteen het bloeiverlies, want...

    H. macrophylla en H. serrata bloeien op “oud hout”. Vanaf augustus leggen beide soorten bloemknoppen aan die het jaar daarop bloemen geven. Om veilig te spelen moet je dus snoeien vóór eind juli. Volgens een oude kwekerswijsheid zou je zelfs best snoeien vóór 21 juni, de langste dag van het jaar.

    Vroeger op het jaar snoeien is evenwel handiger:

    • je kunt jonge en oude takken gemakkelijker onderscheiden omdat er nog geen bladeren op de plant staan;
    • je kunt meteen niet-afgeharde knoppen verwijderen die beschadigd raakten door vorst in het vroege najaar;
    • wanneer de knoppen nog niet ontloken zijn loop je minder risico om ze tijdens het snoeien af te stoten.

    Een evenwichtige keuze is snoeien in het voorjaar (eind maart, begin april).

    Precies omdat je ze niet kunt kortwieken zonder bloeiverlies, is het vrijwel onmogelijk om de hoogte van hortensia’s te beperken. Verwilderde hortensia’s kun wel je aan een drastische verjongingskuur onderwerpen. Daarbij snij je alle takken terug tot een lengte van 40 cm. Laat op elke stengel enkele groene bladeren over om de sapstroom niet in het gedrang te brengen. Tijdens de zomer zal de plant dan niet bloeien, maar het jaar daarop geniet je alweer van een gezonde, compacte plant met een rijke bloei.

  • Verwelkte bloemen verwijderen

     
    1   2

    Zowel H. macrophylla als H. serrata zijn voor de bloei afhankelijk van bloemknoppen die de winter en eventueel late nachtvorst moesten doorstaan. In streken waar van februari tot april lage temperaturen voorkomen in combinatie met een schrale wind geldt als vuistregel: de uitgebloeide of dode bolvormige bloemen tot half april op de plant laten (foto 1). Ze kunnen de nieuwe bloemknoppen tijdens de winter en het voorjaar tegen de vorst beschermen. Deze truuk werkt niet bij “lacecaps” of “Tellers”.

    Vanaf wanneer kun je de verwelkte bloemen verwijderen:

    • indien je H. macrophylla’s en/of je H. serrata’s van het lacecap- of Tellertype zijn: na de bloei
    • indien je in een gebied met milde winters woont: na de bloei
    • indien je H. macrophylla’s en/of je H. serrata’s bolvormige bloemen hebben, en je woont in een gebied met strenge winters: zodra het gevaar voor voorjaarsvorst is geweken

    Eenvoudiger: ze wegnemen bij het snoeien in het voorjaar (eind maart, begin april).

    Je snijdt de droge bloemen af met een kort eindje stengel, dat wil zeggen tot boven het hoogste paar (bloem)knoppen. Je herkent die knoppen als volgt: ze staan tegenover elkaar en zijn op het ogenblik van het snoeien reeds gezwollen. Ze zijn bovendien dikker dan andere (blad)knoppen.

    Indien er een eindknop is (foto 2), dan is dat de bloemknop. Het eerste paar tegenoverstaande, gezwollen knoppen eronder zijn bladknoppen. Mocht de eindknop beschadigd raken, dan kan het gebeuren dat die bladknoppen zijn taak overnemen.

Terug naar boven

 

H. paniculata

  • De plant onderhouden

         
    1   2   3   4

    Je moet kiezen tussen...

    • een bossige struik met vele, kleinere bloemen (foto 1): weinig of niet snoeien, of
    • een strakkere, opgerichte struik met minder maar grotere bloemen (foto 2): snoeien.

    Snoeien kan in principe van zodra de plant volledig is afgehard, aan het eind van de herfst. In streken waar late nachtvorst kan optreden wacht je beter tot het eind van de winter zodat je minder risico loopt dat de jonge scheuten afvriezen.

    Besluit: je snoeit bij voorkeur in het voorjaar (eind maart, begin april).

    Enkele vuistregels:

    • hoe gevulder (zwaarder) de bloemen, des te meer “gesteltakken” aanhouden (dit zijn de dikke takken waaruit het nieuwe hout groeit);
      Voorbeeld: H. paniculata ‘Praecox’: minstens 6 à 8 gesteltakken, H. paniculata ‘Grandiflora’: minstens 8 à 10 gesteltakken
    • bouwen aan het “gestel”: de fijnere takken verwijderen en enkel de stevigere exemplaren behouden (foto 3);
    • de gesteltakken terugsnijden tot 1 à 2 cm boven een ogenpaar; indien er gevaar is voor late nachtvorst: het snoeien uitstellen of minstens 2 ogenparen behouden;
    • hoe meer ogenparen je overhoudt, des te hoger wordt de struik;
    • kruisende takken verwijderen.

    Ga je na een of meerdere jaren matig snoeien, plots diep terugsnoeien, dan wakker je de groei sterk aan. De plant zal dan veel nieuwe, dunnere takken vormen. Bij een hevige zomerse regenbui kan het dan gebeuren dat de hele struik onder het gewicht van de zware, natte bloemhoofden tegen de vlakte gaat (foto 4). Het jaar daarop zul je bij het snoeien een nieuw “gestel” moeten vormen. Daarbij behoud je uitzonderlijk de fijne, trager groeiende takken.

  • Verwelkte bloemen verwijderen

    Van de meeste cultivars zorgen de verwelkte bloemen ’s winters voor extra structuur in de tuin. Wil je ze niettemin wegnemen, dan kan dit na de bloei.

    Eenvoudiger: ze wegnemen bij het snoeien in het voorjaar (eind maart, begin april).

Terug naar boven

 

H. quercifolia

  • De plant onderhouden

    Eigenlijk snoei je beter helemaal niet, vermits dit afbreuk doet aan de vorm van de struik. De omvang van de struik beperken is vrijwel onmogelijk. Het onderhoud kan beperkt blijven tot het wegnemen van dood hout.

    Beslis je niettemin om een volwassen struik grondig te “verjongen”, hou er dan rekening mee dat de plant er 2 tot 3 jaar over doet om zich volledig te herstellen.

    Je snoeit bij voorkeur in het voorjaar (eind maart, begin april).

    Sommige H. quercifolia’s, zoals de wilde soort, vormen ondergrondse uitlopers (foto). Vooral in luchtige grond kunnen die zich snel verspreiden. Je haalt er dan best de spade bij. Wanneer je de takken voorzichtig uit de grond haalt, met voldoende wortels, kun je ze gemakkelijk in een pot of op een andere plek in de tuin verder kweken.

  • Verwelkte bloemen verwijderen

    Van de meeste cultivars zorgen de verwelkte bloemen ’s winters voor extra structuur in de tuin. Wil je ze niettemin wegnemen, dan kan dit na de bloei.

    Eenvoudiger: ze wegnemen bij het snoeien in het voorjaar (eind maart, begin april).

Terug naar boven

 

Jonge planten doen vertakken

Een jonge plant bekomen uit stek vertakt weinig of niet indien je niet ingrijpt. Het resultaat is een onaantrekkelijke hydrangea met maar 1 of 2 lange takken met aan het eind een (grote) bloem.

Om ze tijdens haar eerste levensjaar te doen vertakken kan je de plant in de lente een- of tweemaal kort insnijden of “toppen”. Op de getopte stengels moet minstens 1 gezond bladpaar aanwezig blijven om de sapstroom in de plant verzekeren.

Terug naar boven

 

Ingrijpen bij (noodgedwongen) verplanten of verpotten

Het wortelgestel van je volwassen hydrangea kan in de volgende situaties ernstig beschadigd worden:

  • je hortensia kreeg in de huiskamer teveel water, waardoor zijn wortels gingen rotten;
  • je moest een volwassen hydrangea onvoorbereid verplanten.

Als gevolg raakt de vochthuishouding in de knoei. Langs de gehavende wortels kan de plant immers niet langer voldoende water opnemen om de massa bladeren te bevoorraden.

De oplossing is drastisch: na het verpotten of verplanten ga je de plant terugsnoeien tot 20 cm boven de grond. Zo geef je het wortelgestel de kans om zich te herstellen. Vergeet niet enkele groene bladeren of “saptrekkers” over te houden! Indien je deze radicale techniek toepast op een hortensia of een H. quercifolia (beide bloeien op oud hout), dan zal de plant tijdens het lopende seizoen enkel takken en bladeren vormen. Het jaar daarop bloeit ze weer als vanouds.

Terug naar boven